Na te i z tym związane pytania podjęli się próby odpowiedzi uczestnicy II Międzynarodowej Konferencji Naukowej jaka się odbyła w dniu 11 grudnia 2012 w Stalowej Woli a zorganizowana przez Katedrę Pedagogiki Katolickiej i Interdyscyplinarne Koło Naukowe Studentów „Nowoczesne Kształcenie”. Organizatorzy planują, aby tego typu konferencja stała się cykliczną i była okazją refleksji nad szeroko pojętym zagadnieniem ojcostwa. Coraz częściej słyszymy stwierdzenie, że temat ten zszedł do lamusa, a z drugiej strony niewiele się czyni, aby powrócić do ukazania roli i znaczenia ojca w życiu rodziny, narodu, społeczeństwa, Kościoła w wielu jego aspektach. Dziś wydaje się, że trzeba wyruszyć w poszukiwania ojca i nie chodzi tutaj o wymiar czysto ludzki, lecz ojcostwo jako dar, jako zadanie, jako powołanie, jako wezwanie i wyzwanie. Wielu z nas ten dar nie zawsze należycie rozumie, nie rozumiemy jego istoty, znaczenia itp.
Dobrze się więc stało, że organizatorzy pomyśleli nad zorganizowaniem kolejnej jakże ważnej od strony merytorycznej, konferencji naukowej. Jej otwarcia i słowo wprowadzające przedłożył ks. prof. Jan Zimny – kierownik Katedry a zarazem kurator (opiekun) wspomnianego Koła Naukowego, które z wielkim entuzjazmem zaangażowało się w organizację tego naukowego wydarzenia. Już w słowie wprowadzającym ks. J. Zimny podkreślił, że w Polsce co dziewiąte dziecko wychowuje się bez ojca, a w Ameryce – co czwarte, z tą tylko różnicą, że Ameryka wyciągnęła wnioski organizując specjalistyczne centra, wspomagające ojców. Liczba dzieci wychowywanych przez samotne matki przestała rosnąć w USA od ok.1997 r. Kościoły i rządy zaczęły pomagać rodzinie przez wspieranie ojców. Obecnie w każdym amerykańskim mieście jest kilka „centrów ojcostwa” i grup wsparcia, w których mężczyźni dzielą się pomysłami i świadectwami na temat dobrego ojcostwa. A kto przywraca ojców dzieciom w Polsce?
Po wprowadzeniu w tematykę konferencji słowo do uczestników skierowała Pani Prof. Nella Nyczkało – Sekretarz Narodowej Akademii Pedagogiki Ukrainy w Kijowie. Oprócz słów uznania skierowanych pod adresem organizatorów konferencji, którymi byli także przyszli ojcowie a obecnie adepci różnych kierunków studiów, podkreśliła, iż dzisiaj jest koniecznością pochylenie się nad zagadnieniami dotyczącymi ojcostwa. Wzór ojcostwa dał bł. Jan Paweł II Wielkie, który wielokrotnie przypominał rolę ojca nie tylko w rodzinie, ale w wielu wymiarach życia społecznego. Pani Prof. N. Nyczkało zauważyła też, iż dobrze się stało, że pracownicy Katedry Pedagogiki Katolickiej wraz z Instytutem Medycznym im. bł. Jana Pawła II w Szczecinie podęli się trudu wydawania czasopisma półrocznika „Pedagogia Ojcostwa, które znalazło uznanie ze strony Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, które nadało mu cztero punktową ocenę w trzecim roku jego wydawania.
Pierwszą część wystąpień zapoczątkował dr R. Czupryk z Uniwersytetu Rzeszowskiego, który jako wprowadzenie w problematykę przedstawił „Ojcostwo jako dar i wyzwanie”. W swoim wystąpieniu prelegent zaznaczył, że ojcostwo to powołanie na wzór ojcostwa Ojca Niebieskiego. Jest to dar nadprzyrodzony, który niejednokrotnie jest trudnym darem do przyjęcia. Medialny wizerunek ojcostwa często nie ma nic wspólnego z właściwym ujęciem ojcostwa. Z kolei dr Ewa Kopeć (KUL) ukazała „Znaczenie obecności ojca dla prawidłowego rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym”. Podkreśliła jak ważnym jest już sama obecność ojca w rozwoju dziecka. Dziś w czasie wzmożonej emigracji brak ojca jest częstym zjawiskiem nie tylko w polskiej rodzinie. I tu rodzi się wołanie o obecność ojca. Bardzo zasadnicze i podstawowe pytanie postawiła prelegentka kolejnego wystąpienia, mgr R. Matusiak (KUL w Lublinie), która podjęła się próby udzielenia odpowiedzi na dość – wydawać by się mogło - oczywiste pytanie: „Czy współczesnej rodzinie potrzebny jest ojciec?”. Autorka zwróciła uwagę m.in. na budowanie autorytetu ojca i jego znaczenie w życiu dziecka. Coraz częściej autorytet ten jest pomniejszany, lekceważony a niekiedy pomijany. Takie podejście do zagadnienia autorytetu jest drogą do nikąd. W kontekście prawa polskiego z odniesieniem do prawa rzymskiego mgr R. Piestrak (obecnie doktorant prawa KUL w Lublinie) wygłosił referat zatytułowany „Współczesny pater familias i jego rola przy sprawowaniu władzy rodzicielskiej”. Była to próba spojrzenia na ojcostwo w kontekście jego władzy rodzicielskiej. Natomiast mgr A. Piskorowska (KUL) dla ukazania obecnej sytuacji roli ojca w rodzinie, wskazała na „Współczesny kryzys ojcostwa”. Wśród wielu przyczyn kryzysu omówiła pięć głównych czynników m.in.: industrializację, emancypację kobiet, brak autorytetu, rozwój alternatywnych form życia małżeńsko-rodzinnego, ewaluację prawodawstwa, kryzys męskości. Z kolei N. Krawczuk i M. Twardowicz (studentki pedagogiki KUL w Stalowej Woli) na bazie przeprowadzonych badań wśród studentów – mężczyzn – wszystkich kierunków studiów KUL w Stalowej Woli zaprezentowały swoje badania zatytułowane: „Strach przed ojcostwem”. Pierwsza część teoretyczna była zaprezentowaniem etapów przygotowania chłopców do ojcostwa była odzwierciedleniem prastarego przysłowia: jakie drzewo taki klin, jako ojciec taki syn. W części drugiej empirycznej ukazano wyniki badań przeprowadzonych wśród grupy 70 studentów. W badaniach respondenci podkreślili przede wszystkim cechy: odpowiedzialny, kochający, zapewniający byt. Grupa 58,6% badanych studentów zadeklarowała gotowość do ojcostwa zaś 41,4% lęka się przed ojcostwem.
Listę mówców w drugiej części konferencji otworzyło wystąpienie mgr J. A. Gutki, która przedłożyła referat „Dramat braku ojca”. Kryzys ten niejednokrotnie ma wiele źródeł i ma wieloaspektowe skutki. Brak ojca to niekiedy nieszczęście nie tylko dla dziecka, ale także dla matki czy innych członków rodziny. Pedagogiczne uczestnictwo w życiu rodziny jest czymś nieodzownym. W podobnym ujęciu mgr Dorota Wilk przedłożyła swój temat wystąpienia na temat: „Ojciec, tata, tatuś – nowe spojrzenie na problem ojcostwa w literaturze”. W wystąpieniu stwierdziła, że ojcem może być każdy, lecz tatą nie każdy. Wielokrotnie w wystąpieniu przywoływała teksty literackie autorów podejmujących tematykę ojcostwa, rodzicielstwa. Zarysowany obraz ojcostwa w literaturze wiele razy nakreślony plastycznie, realnie stanowi dopełnienie owej problematyki. Kolejne wystąpienie mgr B. Papudy-Dolińskiej z UMCS było poświęcone zagadnieniu: „Ojciec – mężczyzna – człowiek wobec niepełnosprawnego dziecka”. Dla ojca dziecko niepełnosprawne to swoistego rodzaju lekcja życiowa a zarazem lekcja troski i trudu pedagogicznego. W tym przypadku mogą wystąpić różne tendencje postaw od nadmiernie chroniącej, unikającej, odtrącającej do postawy właściwej. Referat oparty na przeprowadzonych przez Autorkę badaniach odzwierciedla rzeczywistą sytuację w wielu rodzinach. Z kolei „Obowiązki ojca w świetle przepisów KRiO” zaprezentowała K. Sidorska (KUL) wskazując jako aktualny i ważny temat. Nakreślone obowiązki ojca wpisują się w codzienną rzeczywistość wychowania dziecka. Zakres obowiązków jest szeroki i obejmuje wszystkie wymiary życia dziecka. W dobie wielu współczesnych kryzysów nie jest łatwo wypełnić należycie obowiązki. Nieco dalej, lecz w innym aspekcie na temat ojcostwa w swym rozważaniu poszła mgr A. Jakieła, przedkładając referat na temat: „Dowód z badań DNA w procesie ustalenia ojcostwa”. W dobie kultury rozwiązłości moralnej, braku odpowiedzialności za drugiego człowieka, temat ten ze wszech miar wpisuje się w szeroką dyskusję dotyczącą ustalenia ojcostwa.
Przedłużoną refleksją i kontynuacją ostatnich dwóch wystąpień były kolejne dwa referaty. Pierwszy z nich autorstwa Sz. Psonki (KUL Stalowa Wola) zatytułowany: „Mąż matki dziecka i zaprzeczenie ojcostwa”. Z kolei drugi na temat: „Zaprzeczenie ojcostwa po upływie terminów”, został przedstawiony przezmgra J. Lutego – obecnego doktoranta prawa KUL w Lublinie. P. Kozioł (KUL) wskazała na „Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem”. Wieńczącym drugą częśćwystąpień był referat mgr M. Szasta (LUL), który ukazał „Ojcostwo w dobie emigracji zarobkowej”.
Reasumując należy podkreślić, iż młodzi naukowcy wieloaspektowo i bardzo wnikliwie podeszli do zagadnienia ojcostwa, kreśląc jego różne wymiary i oblicza. Ta szeroka panorama zagadnień związanych z ojcostwem świadczy o wielkiej roli i znaczeniu ojcostwa w życiu każdego z nas ale także i każdego narodu. Fakt zorganizowanej konferencji i wielkie nią zainteresowanie daje nadzieję, że problematyka na nowo stanie się przedmiotem troski, dyskusji, badań, które w ostatnim czasie zostały zmarginalizowane. Warto zaznaczyć, że w ramach pisanych prac przez studentów w ramach seminarium naukowego z pedagogiki katolickiej powstało kilka cennych opracowań a kolejne są w trakcie przygotowania. Być może ten niewielki przyczynek stanie się także inspiracją dla innych środowisk, aby pochyliły się nad problematyką ojcostwa.
Problem ojcostwa jest, jak się wydaje, kluczowym zagadnieniem we współczesnym świecie. Bez żadnej przesady. Tak jak przyszłość świata idzie przez rodzinę, tak bez wątpienia nie da się ocalić rodziny, a tym samym świata, bez odnowy ojcostwa. Wzorem prawdziwego ojcostwa był i pozostanie dla wielu pokoleń Jan Paweł II. Jeden z przedstawicieli Kościoła słusznie powiedział, że „Jan Paweł II miał bardzo duże poczucie ojcostwa”. Chciałoby się życzyć, aby każdy ojciec, czy to rodziny a więc fizyczny, czy ojciec duchowy, ojciec wspólnoty, ojciec narodu, ojciec diecezji, miał zawsze poczucie prawdziwego ojcostwa.
Amicus